Các bạn đã bao giờ tự hỏi, tại sao dùng isotretinoin mụn lại thường xuyên tái phát lại. Tại sao chúng ta dùng isotretinoin chữa mụn thì ban đầu đỡ nhanh nhưng sau dừng thuốc thì thời gian tái phát rất nhanh.
Hôm nay BS Hiếu sẽ giải đáp cho các bạn tại sao dùng isotretinoin lại hay tái phát lại như thế, tại sao người Việt Nam chúng ta không thể theo đuổi phác đồ dùng isotretinoin kéo dài được. Các bạn cần biết một cách tổng quát hơn và hiểu sâu hơn về các loại sản phẩm này vì đây sản phẩm thường được kê rất nhiều tại các bệnh viện da liễu thậm chí là phác đồ chung trên thế giới. Vậy thì nó có an toàn hay không?
Nếu như đây là lần đầu tiên các bạn biết đến kênh này, thì xin giới thiệu thêm là bác sĩ có 1 fanpage tên là Bác Sĩ Hiếu và một cộng đồng chăm sóc da khoa học. Các bạn có thể tham gia group đó. Và tự tìm hiểu các bài tham khảo hướng dẫn chăm sóc da khoa học cho chính mình. Cùng đến với bài chia sẻ thôi.
>>> Xem thêm chia sẻ của Bác sĩ Hiếu tại:
Đầu tiên các bạn phải hiểu isotretinoin là gì?
Isotretinoin là một dẫn xuất của vitamin A Acid tức là chất của một vitamin A gốc axit, khác với vitamin A loại thường. Vitamin A acid này có đặc tính là làm giảm tuyến bã tức là làm teo tuyến bã lại. 4 nguyên nhân chính của mụn trứng cá là tăng tiết bã, bít tắc cổ nang lông, do viêm và do p-acnes. Trong đó nguyên nhân quan trọng nhất là tăng tiết bã dầu bởi vì phải tăng tiết bã dầu thì nó mới gây ra sự bít tắc, từ bít tắc sẽ làm cho phản ứng viêm bùng phát hơn. Nhìn chung thì tăng tiết bã chính là nguyên nhân gây ra những triệu chứng còn lại trong nguyên nhân. Đó chính là lý do mà isotretinoin được dùng phổ biến trong điều trị mụn trứng cá và Isotretinoin là phương pháp điều trị mụn trứng cá hiệu quả nhất, thường được sử dụng điều trị mụn trứng cá nặng.
Trong guideline của Mỹ năm 2018 có viết với tình trạng mụn từ mức độ trung bình đến nặng thì isotretinoin đứng đầu bảng trong điều trị nội khoa. Isotretinoin được dùng để đặc trị mụn trứng cá ở thể nặng thông qua cơ chế giảm tiết bã nhờn và thu nhỏ kích thước của tuyến bã dưới da. Bên cạnh tính năng trị mụn, isotretinoin còn có khả năng chữa sẹo mụn hiệu quả. Giảm bài tiết chất bã nhờn làm thay đổi độ pH ở bề mặt da, làm giảm được sự tập trung và sinh trưởng của vi khuẩn Propioni Bacterium acnes là vi khuẩn đóng vai trò chính viêm nhiễm trong mụn trứng cá. Nên chỉ định trong các trường hợp mụn trứng cá nặng, trung bình, trứng cá bọc, trứng cá mạch lươn, trứng cá nang. Không nên dùng trong các trường hợp mụn trứng cá nhẹ.
Tại sao chúng ta thường bị tái phát mụn?
Nguyên nhân là do uống không đủ liều thuốc. Điều này có nghĩa, với isotretinoin thông thường sẽ được kê khoảng từ 10-20mg một lần uống và các bạn uống trong 3 tháng là đã dừng mất. Tính đơn giản nếu một ngày các bạn uống 20mg thì sau 3 tháng sẽ uống được 1800mg. Theo khuyến cáo của Mỹ, các bạn cần uống liều 150-180 mg trên 1kg cân nặng.
Ví dụ các bạn nặng 50 kg, các bạn sẽ uống với liều là 50 x 150 = 7500 mg, nghĩa là các bạn phải uống tối thiểu là 7500mg tổng liều, tức trông tất cả quá trình uống trong một đợt. Vậy nếu so sánh uống 3 tháng là 1800mg như trên thì chưa đủ. Như vậy, bạn vẫn cần phải duy trì thêm đủ liều 20mg một ngày như trên cho đến khi đủ tổng liều là 7500mg, tức là các bạn cần phải uống hơn 1 năm mới có thể đủ liều thuốc cần.
Vậy chuyện gì xảy ra nếu các bạn không uống đủ liều Isotretinoin?
Tăng men gan, mỡ máu
Các bạn cần lưu ý, người phương tây có thể trạng rất tốt, và với thể trạng như vậy thì chức năng gan và chức năng thận cũng tốt hơn của chúng ta rất nhiều. Vấn đề mà các bạn gặp phải và phải dừng thuốc nếu uống isotretinoin đó chính là vấn đề tăng men gan và tăng mỡ máu. Bạn sẽ buộc phải dừng thuốc lại khi men gan tăng trên 100 (tăng gấp 3 lần men gan nền của cơ thể bạn). Vấn đề đáng lo thứ hai là tăng mỡ máu, tức là tăng Triglycerid, Cholesterol,… Chính vấn đề này sẽ dễ gây ra những tai biến không đáng có cho các bạn như tắc mạch.
Khi dùng isotretinoin kéo dài trên 2 tháng thì các bạn cần phải làm xét nghiệm máu để theo dõi sức khỏe của mình, các chỉ số về men gan, mỡ máu có an toàn không, và còn dùng được thuốc không. Người Việt Nam nói chung, thường là sau 3-4 tháng thì đều có men gan tăng rất rõ rệt. Điều này khiến cho các bạn theo đuổi lộ trình điều trị từ 9 tháng – 1 năm để đạt được tổng liều phù hợp là vô cùng khó khăn. Chính vì thế, các bạn ở phương Tây luôn theo đuổi phác đồ dài dùng isotretinoin, còn ở Việt Nam các bạn rất khó để theo được lộ trình, phác đồ lâu dài.
Tăng tiết tuyến bã nhờn gây ra mụn
Như đã chia sẻ ở trên, nguyên nhân tăng tiết dầu là nguyên nhân chính gây ra mụn trứng cá và cũng là cái khó điều trị nhất. Khi isotretinoin đường uống được dùng vào làm cho tuyến bã của các bạn teo đi nên mụn cải thiện rất nhanh. Chính điều này có thể khiến cho các bạn có tâm lý chủ quan là bỏ thuốc và không tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ, và các bạn không biết rằng việc bỏ thuốc này sẽ khiến cho các bạn bị tái lại mụn. Một vấn đề khác là sau 3 tháng mà các bạn ngừng thuốc ngay thì gần như nó không còn hiệu quả.
Theo các nghiên cứu khoa học trên uptodate,… đã chỉ ra rằng tỷ lệ tái phát lên đến 70% nếu dừng thuốc sau 3 tháng. Nên nếu sau 3 tháng cái thiện tốt, 3 tháng tiếp theo dừng thuốc thì mụn sẽ quay ngược trở lại. Bạn cần tuân thủ theo phác đồ của bác sỹ nếu như chức năng gan thận của các bạn không thể đáp ứng được, không thể tiếp tục dùng isotretinoin, Bác sỹ sẽ có phác đồ để duy trì, tránh tái phát sau dừng thuốc. Một điều quan trọng nhất là bạn cần phải biết cách chăm sóc da, skincare đúng cách sau điều trị.
Có nên dùng isotretinoin đường uống trong điều trị mụn hay không?
Đối với quan điểm của một BS chuyên khoa da liễu, các bạn có thể dùng isotretinoin được. Nếu như không có điều kiện đến các cơ sở y tế để làm các dịch vụ trị mụn, những phương pháp mới trên thế giới mà không cần dùng thuốc uống, thì bạn có thể dùng isotretinoin được để bạn có thể tiết kiệm thời gian nhưng khuyến cáo là các bạn chỉ nên dùng liều thấp sau đó là giảm liều nhanh và dừng lại.
Trong quá trình dừng lại, các bạn nên có một phác đồ chống tái phát, đây cũng là một giải pháp khá an toàn dành cho các bạn ở xa. Đối với các bạn có điều kiện đến điều trị thì các bạn nên hạn chế tối đa dùng isotretinoin thì tốt hơn bởi nó sẽ khiến cho việc tái phát sau này hạn chế rất nhiều. Đối với các bạn nam tuổi dưới 18, khi dùng isotretinoin đường uống có thể sẽ bị giảm chiều cao có thể của mình, tức là chiều cao không được tối ưu. Vì vậy, các bạn cần cân nhắc xem mình có nên dùng isotretinoin không.
Một trường hợp đặc biệt là với các bạn nữ đang ở thời kỳ lập gia đình và có kế hoạch sinh em bé thì cần đặc biệt cân nhắc vì khi dùng isotretinoin, thời gian dừng tối thiểu là 1 tháng thì mới có thể mang bầu trở lại. Nếu bất kỳ lý do nào, trong thời kỳ dùng thuốc mà các bạn lỡ có thai thì phải bỏ thai đó vì nó sẽ gây ra những tác dụng phụ không mong muốn như quái thai, dị dạng,… thì cái thai cũng không thể sống được.
Đây là những điều mà BS Hiếu chia sẻ cho các bạn về isotretinoin. Các bạn sẽ có cho mình những kiến thức rất chuyên sâu mà chỉ có những bác sĩ da liễu trong ngành mới có thể biết được những điều này. Chúc các bạn tìm được lời giải đáp cũng như là hiểu được nguyên nhân, cũng như tại sao và mình có nên dùng isotretinoin hay không, nếu dùng thì nên dùng như thế nào.
Thông tin liên hệ
Bác sĩ Hiếu
- Inbox: m.me/drhieu.aesthetic
- Hotline: 0849.86.8282
- Youtube: bacsihieu.vn/youtube
- Group cộng đồng chăm sóc da khoa học: https://www.facebook.com/groups/congdong.chamsocda.khoahoc